Budowa karty płatniczej: awers, rewers, chip, numer karty

Trzeba dość daleko sięgnąć pamięcią w przeszłość, by przypomnieć sobie czasy bez kart płatniczych. Popularny “plastik” dziś zadomowił się w portfelu prawie każdego z nas i pozwala na przeprowadzenie szybkiej, bezgotówkowej płatności. Możemy płacić kartą zarówno w tradycyjnych sklepach stacjonarnych, jak i w Internecie. Płatność za produkty i usługi to nie jedyne zastosowanie karty. Wypłaty z bankomatów, funkcja cashback, czy podłączenie karty do smartfona i płatności zbliżeniowe – to tylko niektóre funkcjonalności kart płatniczych. Niewielki, wykonany z plastiku przedmiot, a tyle możliwości – to wręcz zaskakujące! Budowa karty płatniczej jest dość mało znana nawet jej wieloletnim użytkownikom, dziś postaramy się ją więc pokrótce opisać. Z jakich elementów składa się karta płatnicza i które z nich wpływają na bezpieczeństwo transakcji?

Karta płatnicza – rozmiar

Istnieje wiele rodzajów kart płatniczych, które zwykle wyglądają dość podobnie. Niezależnie od tego, czy masz kartę do rachunku osobistego, kartę przedpłaconą prepaid, kartę kredytową, czy inny rodzaj karty – w dotyku są praktycznie takie same i mają identyczne wymiary. Karty każdego typu produkowane są z elastycznej masy wykonanej z tworzywa sztucznego.Dla umożliwienia odczytu w standardowych terminalach płatniczych i w bankomacie, rozmiar karty płatniczej musi być zawsze taki sam.

Wielkość karty płatniczej to 85,6 mm szerokości x 53,98 mm wysokości x grubość 0,76 mm. 

Określa to norma ISO/IEC 7810, a format karty płatniczej  nazywany jest ID-1. Karta nie jest jednak idealnie prostokątna. Jej rogi są zaokrąglone w charakterystyczny sposób. Promień zakrzywienia wynosi 3,18 mm. Rozmiar karty płatniczej przyjął się na tyle dobrze, że dzisiaj także wiele innych kart wygląda w ten sam sposób. Mowa o kartach lojalnościowych, kartach stałego klienta, voucherach, a nawet dokumentach tożsamości.

Norma określa nie tylko wymiary karty i jej kształt, ale również sposób rozmieszczenia elementów karty płatniczej. Dzięki temu na wszystkich kartach w tych samych miejscach znajdziemy numer, pole z podpisem, czy inne dane.

Co znajduje się na przodzie? Awers karty płatniczej

Wszystkie karty płatnicze mają ustandaryzowane rozmieszczenie poszczególnych elementów i pól. Dotyczy to zarówno przodu, jak i tylu karty. Na awersie karty płatniczej mamy więc takie dane, jak:

• nazwa banku, w lewym, górnym rogu
• chip (mikroprocesor), w centralnej części, przy lewej krawędzi karty
• numer karty, w centralnej części awersu
• dane właściciela karty, w lewym, dolnym rogu
• data ważności, w środkowej części karty płatniczej, pod numerem karty
• informacja o płatnościach zbliżeniowych, z prawej strony karty
• logo organizacji płatniczej (Mastercard, VISA), w prawym, dolnym rogu karty

Co to jest numer karty płatniczej?

Jednym z najważniejszych parametrów każdej karty płatniczej jest jej numer. Numer karty płatniczej składa się z szesnastu cyfr, które są zgrupowane w 4 blokach po cztery cyfry. Numer karty płatniczej wskazuje na rachunek posiadacza karty, ale także pozwala rozpoznać bank – wydawcę karty. Dzięki numerowi system transakcyjny rozpozna też organizację, do której należy karta – zwykle to VISA lub Mastercard.

Karta płatnicza – numer

Poszczególne cyfry mają swoje znaczenie. Pierwsza cyfra numeru karty wskazuje na to, jaka instytucja wydała kartę:

• 1 i 2 – linie lotnicze
• 3 – karty klubowe T&E
• 4 – instytucje finansowe, karta w organizacji VISA
• 5 -instytucje finansowe, karta w organizacji Mastercard
• 6 – instytucje finansowe, karta w innej organizacji, np. krajowej
• 7 – stacje paliw, sieci sprzedaży paliw
• 8 – sieci telekomunikacyjne

Co oznaczają kolejne cyfry w numerze karty?

Cyfry od drugiej do szóstej wskazują instytucję wystawiającą kartę. Pięciocyfrowy identyfikator wskazuje na konkretny bank w danym kraju lub na inną instytucję. Kolejne 9 cyfr numeru karty płatniczej to informacja o rachunku klienta – właściciela karty. Ostania cyfra służy do kontroli. Podczas podawania długiego ciągu cyfr (np. numer karty płatniczej, numer konta w banku, czy numer PESEL) często dochodzi do pomyłek. Cyfra kontrolna pozwala łatwo rozpoznać, że osoba podająca dany numer popełniła jakiś błąd.

Pierwsze sześć cyfr numeru karty płatniczej to tak zwany numer BIN (Bank Identification Number), czasem identyfikator nazywany jest też prefixem. W przypadku niektórych wystawców kart możemy spotkać się z powtórzeniem pierwszych czterech cyfr numeru BIN na powierzchni karty. Ma to na celu dodatkowe zabezpieczenie – ochronę przed podrobieniem karty.

Warto wiedzieć, że numer rachunku, na który wskazują cyfry w numerze karty płatniczej, nie jest identyczny z numerem konta bankowego, na przykład powiązanego z daną kartą.

Najczęstsze błędy podczas wpisywania numeru karty płatniczej

Wpisując numer karty płatniczej, na przykład w celu dokonania płatności online, czasem dochodzi do pomyłek. Na szczęście systemy transakcyjne zawsze sprawdzają, czy numer jest poprawny – czy zgadza się ilość znaków i suma kontrolna. Najczęstszymi błędami są:

• pojedynczy błąd, czyli wpisanie złej cyfry w jednym z miejsc
• dodanie cyfry lub pominięcie jej podczas wpisywania, wtedy nie zgadza się ilość znaków w numerze karty
• zamiana kolejności sąsiadujących cyfr, na przykład 12 zapiszemy jako 21
• inne błędy polegają zwykle na zamianę kolejności sąsiadujących cyfr, jak 121 zapisane jako 212, itp.

Termin ważności karty płatniczej – do czego służy?

Wszystkie karty płatnicze zawierają informację o dacie ważności. Informacja zawsze ma format MM/RR (czyli 01/22 dla stycznia 2022 roku). Data ważności jest wytłoczona na powierzchni karty. Czasem poprzedzają ją słowa VALID THRU (ważna do). Niektórzy wystawcy kart podają również datę wydania karty, lecz ta informacja nie jest raczej nigdzie wykorzystywana.

Termin ważności karty płatniczej to zwykle od 1 do 3 lat od jej wydania. Jest to ustalane przez wystawcę karty, na przykład przez Twój bank. Do kiedy można używać karty płatniczej? Ostatnim dniem, gdy będzie funkcjonowała, jest ostatni dzień miesiąca ważności. Nieaktywna karta może zostać zatrzymana przez bankomat, a nawet obsługę sklepu, w którym próbujesz dokonać płatności. Jeśli tak nie będzie, transakcja zostanie po prostu odrzucona. Bank zwykle zawczasu wyśle klientowi nową kartę płatniczą przed upływem terminu ważności tej aktualnie posiadanej.

Organizacja kartowa – jej logo i hologram

Organizacja kartowa (najczęściej VISA lub Mastercard) umieszcza swój logotyp w prawym, dolnym rogu karty płatniczej. Tam też w przypadku kart Mastercard znajdziemy czasem dodatkowy hologram. To element przyklejony lub wgrzany w powierzchnię karty, jest dodatkowym zabezpieczeniem. W ostatnich latach możemy też spotkać karty z hologramem znajdującym się z tyłu karty. Hologram zawiera napis Mastercard lub znak trójwymiarowego gołębia (w przypadku kart VISA). Hologram jest znacznie trudniejszy do podrobienia, niż pozostałe elementy karty, jak treści wytłoczone na karcie. Jest ważnym zabezpieczeniem karty, choćby ze względu na trudność  sfotografowaniu go lub skserowaniu hologramu.

Karta płatnicza i jej chip – jakie informacje tam są?

Mikroprocesor, czyli chip, jest kwadratem lub prostokątem i znajduje się z lewej strony karty. Ma wymiary 12 x 9,7 lub 11 x 8 milimetra, a znajduje się 18,5 mm od górnej krawędzi karty i 9-9,5 milimetra od krawędzi z lewej strony. Chip jest mocowany na karcie płatniczej za pomocą specjalnego kleju. Nie ma możliwości usunięcia mikroprocesora bez zniszczenia karty lub chipu.

Chip zawiera szereg danych karty, które pozwalają na jej identyfikację w systemach transakcyjnych, na przykład podczas wykonywania płatności. Dane karty mogą być więc łatwo odczytane przez terminal lub bankomat – odbywa się to przy pomocy chipa lub paska magnetycznego na rewersie karty.

Co oznacza typ karty płatniczej?

Organizacje płatnicze posiadają różnego rodzaju karty płatnicze. Typ karty może być wyróżniony dodatkowym oznaczeniem, często też innym wyglądem samej karty. Mowa o kartach biznesowych, złotych kartach, kartach prestiżowych. Nie jest to jednak wymagane i zwykle dotyczy tylko specjalnych odmian kart płatniczych.

Jakie jeszcze elementy może mieć awers karty płatniczej?

Budowa karty płatniczej to w pewnej części elementy obowiązkowe (wynikające z normy ISO), ale możliwe są też dodatkowe treści. Dobrym przykładem jest zdjęcie właściciela, które może się znaleźć na przodzie karty płatniczej. W przypadku niektórych kart znajdziemy też na nich dodatkowe zabezpieczenia, często trójwymiarowe lub widoczne tylko w odpowiednim świetle – na przykład ultrafiolecie.

Karta płatnicza z NFC – jak działa karta zbliżeniowa?

Coraz większa część kart płatniczych w Polsce to karty zbliżeniowe.Wykorzystują technologię NFC (Near Field Communications), którą spotkamy też między innymi w nowoczesnych smartfonach. Aby karta zbliżeniowa działała, w jej budowie musi być użyty specjalny układ elektroniczny. Pozwala na rozpoznanie karty, a tym samym przeprowadzenie transakcji, bezdotykowo. Płatności zbliżeniowe są bardzo popularne i zwykle znacznie szybsze od tradycyjnych. Elementem całego systemu NFC jest antena pozwalająca odbierać fale elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości. Fale s wysyłane przez terminal – czytnik kart zbliżeniowych. Część fal wraca do czytnika NFC, co umożliwia odczyt danych karty. To bardzo bezpieczna forma komunikacji.

Ze względu na to, że płatności zbliżeniowe nie wymagają podawania PIN-u, zwykle mają ograniczone do niewielkich kwot – 50 lub 100 PLN. W przeciwnym wypadku osoba, która bezprawnie weszła w posiadanie karty, mogłaby wykorzystać wszystkie dostępne na koncie właściciela karty środki.

Rewers karty płatniczej – jakie dane znajdziemy na tyle karty?

W porównaniu z przodem, karta płatnicza ma mniej informacji na rewersie. i. Są jednak bardzo ważne, a jedna z nich – kluczowa do zapłacenia kartą w Internecie.

Informacje zawarte z tyłu karty płatniczej:

• pasek magnetyczny, przez całą szerokość karty, w jej górnej części
• hologram, z lewej strony, w centralnej części karty
• podpis posiadacza karty, środkowa część rewersu
• numer CVV2/CVC2 – z prawej strony centralnej części karty
• dane banku, w dolnej części karty

Podczas płatności w niektórych terminalach wymagane jest przeciągnięcie karty przez szczelinę w czytniku. Pozwala to na odczyt danych zapisanych na pasku magnetycznym. To alternatywna metoda w stosunku do płatności zbliżeniowej NFC lub odczytu karty przy pomocy chipa (wtedy wsuwamy tylko jedną część karty do otworu). Gdy płacimy w Internecie, niezbędne jest natomiast wpisanie numeru CVV2/CVC2 – to trzy cyfry.

Do czego służy pasek magnetyczny?

Karta płatnicza posiada pasek magnetyczny o wymiarach 86 x 12 mm. Na pasku magnetycznym karty znajdują się zakodowane dane karty i jej posiadacza. Na budowę paska składają się trzy równoległe ścieżki. Można je odczytać głowicą magnetyczną – posiadają ją terminale płatnicze i bankomaty. Pasek magnetyczny jest ważnym elementem budowy karty płatniczej. Choć w Polsce w niemal każdy miejscu mamy już dostępne płatności zbliżeniowe, czy nowoczesne metody płatności (np. BLIK), nie wszędzie tak jest. Jeśli w danym miejscu znajduje się terminal lub bankomat nieco starszego typu, do rozpoznawania karty używany jest właśnie pasek magnetyczny.

Konstrukcja paska magnetycznego jest bardzo odporna na rozmagnesowanie. Z tego względu ryzyko utraty danych z karty jest niewielkie.

Pole na podpis to nie tylko kawałek papieru

Na rewersie kart płatniczych znajdziemy także pole na podpis właściciela karty. To nie tylko pole, na którym możemy złożyć swój podpis. Posiada szereg zabezpieczeń. Uniemożliwiają zaklejanie tego miejsca lub zastąpienie go inny paskiem. Pasek na podpis posiada druk widoczny tylko w promieniach ultrafioletowych, a także niemal niewidoczny wzór graficzny. Warstwa białej farby, na której składamy swój podpis, jest bardzo cienka. Próba usunięcia podpisu właściciela karty spowoduje nieodwracalne i łatwo zauważalne zniszczenie karty.

Kod CVC2/CVV2

Nieopodal pola na podpis posiadacza karty znajduje się kod składający się z trzech cyfr. To kod CVC2/CVV2. Kod ten pełni podobną rolę do numeru PIN karty. Używamy go przy zdalnych transakcjach, często między innymi płatnościach online. Warto pamiętać, by nie ujawniać go osobom trzecim. W przypadku kart American Express kod składa się natomiast z czterech cyfr i znajduje się z przodu karty. Kod CVV2 funkcjonuje przy kartach VISA. W przypadku kart MasterCard mówimy o kodzie CVC2. Różnica wynika z użytej przez organizację kartową terminologii (odpowiednio Card Verification Value i Card Verification Code).

Podczas transakcji online zwykle będziemy także poproszeni o następujące dane:

• numer karty płatniczej
• data ważności karty
• numer CVC2/CVV2

Unia Europejska nakazała umieszczenie informacji o rodzaju karty. Karta płatnicza Debit/Credit

W 2016 roku w życie weszło unijne rozporządzenie. Od tego czasu każda karta płatnicza musi zawierać informację o rodzaju karty. Znajdziemy więc na karcie dodatkową informację:

• Debit (karta debetowa)
• Credit (karta kredytowa)

Rozporządzenie nie zawiera natomiast informacji, gdzie taka informacja powinna się znaleźć. Spotkamy więc zarówno karty z takim napisem na awersie jak i rewersie.

Szukasz karty kredytowej? Sprawdź nasz ranking kart kredytowych i wybierz najlepszą ofertę.

Wygląd kart płatniczych zmienia się z czasem

Pierwsza karta płatnicza została wydana w Polsce ponad 30 lat temu. Jej wystawcą był Bank Inicjatyw Gospodarczych – dziś znamy tę instytucję jako Bank Millenium. Historia kart płatniczych na świecie jest jeszcze dłuższa. Przez te lata także budowa karty płatniczej ulegała zmianom. Dzisiejsze karty płatnicze są dużo bardziej bezpieczne, ale też znacznie bardziej skomplikowane. Obecnie karty płatnicze posiadają zwykle wbudowany układ elektroniczny – pamięć i mikroprocesor. Dzięki temu przetwarzanie danych jest szybkie, a zabezpieczenia – skuteczne.

Coraz więcej transakcji odbywa się natomiast z wykorzystaniem naszych smartfonów. Daje to oczywiście nowe możliwości, także pod kątem ochrony naszych finansów (np. dzięki skanerowi odcisków palca w smartfonie). Czas pokaże, czy w przyszłości karty płatnicze będą wciąż w użytku i jakie elementy ich budowy ulegną ewolucji.