Emerytura po mężu

Zastanawiasz się, jak dostać emeryturę po mężu lub żonie? Postaramy się to wyjaśnić w dzisiejszym artykule. Poruszymy istotne kwestie związane z emeryturą po współmałżonku. Czy w każdej sytuacji możliwe jest otrzymanie emerytury po zmarłym małżonku? Jak to zrobić i jakie warunki należy spełnić? Komu opłaca się ubiegać o emeryturę po mężu lub żonie? Zachęcamy do zapoznania się z naszym dzisiejszym artykułem.

Najważniejsze informacje na temat emerytury po mężu

W pierwszej kolejności możemy zastanowić się, czy możliwe jest ubieganie się o emeryturę po zmarłym współmałżonku – zarówno mężu, jak i żonie? Oczywiście, że tak, takie samo prawo dotyczy wdowy i wdowca. Dlaczego zatem często spotykamy z hasłem “emerytura po mężu”, a rzadko możemy trafić na artykuł zatytułowany “emerytura po żonie”? Obie sytuacje są jak najbardziej możliwe i na równi uznawane przez polskie prawo. Powód jest natomiast dość prosty – w naszym społeczeństwie kobiety mają wyższą średnią długość życia. Z tego względu znacznie częściej żona ubiega się o emeryturę po zmarłym mężu, niż odwrotnie.

Bez dwóch zdań śmierć członka bliskiej rodziny, jakim jest współmałżonek, jest sytuacją wywołującą silne emocje, a nawet łzy. W pierwszej chwili rodzina zmarłego, najczęściej dzieci i współmałżonek, organizuje pogrzeb, w czym może pomóc przysługuje zasiłek pogrzebowy. Po potrząśnięciu się z tego niewątpliwego szoku i organizacji najpilniejszych spraw, trzeba natomiast zająć się także innymi sprawami związanymi ze śmiercią bliskiej osoby. Należy zająć się sprawami spadkowymi, ewentualnym zadłużeniem zmarłego, a także pozostałymi kwestiami finansowymi. Do tych ostatnich należy także możliwość otrzymania emerytury po zmarłym małżonku.

Emerytura po mężu – jak to działa?

Emerytura po mężu lub żonie to przywilej pozwalający skorzystać z możliwości pobierania emerytury w wyższej wysokości, jeżeli taką otrzymywała zmarła osoba. Oznacza to oczywiście rezygnację ze swojego świadczenia emerytalnego. Prawodawca zakłada, że sytuacja finansowa małżeństwa i rodziny może rozkładać się równomiernie na oboje małżonków. Możliwe jest przejęcie emerytury po mężu zamiast swojej, co może w wielu sytuacjach pozytywnie wpłynąć na sytuację finansową. Emerytura jest jednym z rodzajów świadczeń społecznych, czy też socjalnych, którymi zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. I to właśnie w ZUS możemy załatwić możliwość odbierania emerytury po zmarłym współmałżonku.

W myśl polskiego prawa możliwe jest zarówno pobieranie emerytury jak i zasiłku przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia, czy też renty  po zmarłym mężu lub żonie. W dalszej części dzisiejszego artykułu pokażemy krok po kroku, jaka może być wysokość pobieranego świadczenia i w jaki sposób o nie wnioskować.

Emerytura po zmarłym małżonku jest też czasem nazywana rentą rodzinną. Oba sformułowania dotyczą tego samego, mogą być stosowane zamiennie.

Kto może skorzystać z emerytury po małżonku?

Aby móc skorzystać z emerytury po zmarłym małżonku należy spełnić jeden z warunków. W pierwszej sytuacji wdowiec lub wdowa musi mieć skończone pięćdziesiąt lat lub być osobą niezdolną do pracy. Drugi warunek, który należy spełnić dotyczy wdowy lub wdowca, który wychowuje dzieci, wnuki lub rodzeństwo zmarłego, a osoba na wychowaniu ma mniej, niż 16 lat. Jeżeli natomiast uczy się w szkole, limit wieku wynosi 18 lat. W przypadku podopiecznych (dziecko, wnuk, rodzeństwo zmarłego, którym opiekuje się wdowa lub wdowiec) jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i do samodzielnej egzystencji, nie ma limitu wieku tej osoby. To samo dotyczy osób całkowicie niezdolnych do pracy i pobierających rentę rodzinną.

Odbieranie emerytury po zmarłym mężu jest też możliwe w przypadku osób, które ukończyły 50 lat lub stały się niezdolne do pracy w ciągu 5 lat od śmierci męża lub żony.

Rozdzielność majątkowa a emerytura po mężu

Odbieranie emerytury po mężu jest możliwe tylko w sytuacji pozostawania we wspólnocie majątkowej. Jeżeli małżonkowie posiadali rozdzielność majątkową, nie można przejąć emerytury po zmarłym. Jest jednak pewien wyjątek.

Emerytura po mężu przysługuje osobom, które miały rozdzielność majątkową, jednak posiadały zasądzone prawo do alimentów, które zmarły miał płacić.

Kiedy żona lub mąż nie ma prawa do emerytury po zmarłym małżonku?

Jeżeli wdowa lub wdowiec nie spełnia wymienionych wcześniej kryteriów, nie ma prawa do przejęcia emerytury po zmarłym małżonku. W tej sytuacji prawodawca przewiduje natomiast okresową rentę rodzinną. Przysługuje wdowie lub wdowcowi przez czas, kiedy nie posiadają dochodów.  Dotyczy to osób nie posiadających źródła dochodu, które umożliwiłoby samodzielne utrzymanie się przez pierwszy czas po śmierci współmałżonka. Okresowe świadczenie rodzinne przysługuje przez rok od śmierci małżonka.

Można natomiast pobierać okresową emeryturę po mężu dłużej. Wymagane jest wtedy uczestnictwo w szkoleniu kończącym się zdobyciem kwalifikacji do świadczenia pracy zarobkowej przez wdowę lub wdowca. Tu limit czasu pobierania takiego świadczenia wynosi 2 lata.

Jaka jest wysokość emerytury po mężu?

Wysokość emerytury po małżonku, który zmarł, zależy od dwóch rzeczy. Pierwszym czynnikiem jest wysokość emerytury zmarłego. Ważna jest też, ile osób jest uprawnionych do otrzymania świadczenia. W zależności od liczby osób uprawnionych do odbierania świadczenia, wysokość wynosi:

• 95% wysokości emerytury zmarłego, gdy uprawnione są trzy osoby lub więcej
• 90% wysokości emerytury zmarłego, gdy uprawnione są dwie osoby
• 85% wysokości emerytury zmarłego, gdy uprawniona jest jedna osoba

Co dzieje się, gdy prawo do świadczenia po zmarłej osobie ma kilka osób? Zakład Ubezpieczeń Społecznych dzieli je i wypłaca każdej z nich w równej części. Do obliczenia brana jest wysokość emerytury zmarłego na dzień jego śmierci. Wysokość świadczenia obliczana jest przez ZUS na zasadach dotychczasowych lub nowszych, jeśli takie się pojawiają. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wybiera ten sposób, który jest bardziej korzystny dla beneficjentów. Tym świadczeniem może być emerytura zmarłego, jego emerytura pomostowa, świadczenie nauczycielskie, renta z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie kompensacyjne.

Renta rodzinna – komu przysługuje?

Choć mówimy o emeryturze po mężu, renta rodzinna przysługuje też innym osobom:

• dzieciom zmarłego do ukończenia 16 lat (w przypadku kontynuowania nauki: do 25 lat)
• dzieci współmałżonka (limity wieku jak wyżej)
• dzieci przysposobione (limit wieku jak wyżej)
• wnuki i inni małoletni pozostający na wychowaniu i utrzymaniu zmarłego przynajmniej przez rok przed śmiercią – nie dotyczy to jednak osób małoletnich w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka

Warto pamiętać, że emerytura po zmarłym małżonku przysługuje zarówno wdowom jak i wdowcom. Zwykle dotyczy to jednak wdów odbierających emerytury po zmarłym mężu. Według danych ZUS średnia wysokość emerytury mężczyzn jest wyższa, a ich długość życia – krótsza od kobiet. Wyższa emerytura przyznawana mężczyznom może też wynikać z obowiązującego wieku emerytalnego. Dla mężczyzn wynosi on 65 lat, a dla kobiet – 60 lat. Oznacza to krótszy okres składkowy i pobieranie emerytury przez dłuższy czas wśród kobiet. Takie dane nie dotyczą jednak wszystkich przypadków – nie ma obowiązku przechodzenia na emeryturę po ukończeniu wieku emerytalnego. Wiele kobiet otrzymuje też wyższą emeryturę od swoich mężów. Zdarzają się więc przypadku odbierania emerytury po zmarłej żonie.

Czy można pobierać rentę rodzinną i pracować?

Możliwe jest jednoczesne odbieranie emerytury po mężu i pracował zarobkowo. W takim wypadku ZUS może jednak obniżyć wysokość otrzymywanej renty rodzinnej. Będzie tak wtedy, gdy otrzymywane wynagrodzenie za pracę przekroczy 70% wysokości emerytury po mężu. Jej wysokość będzie coraz niższa, aż do przekroczenia 130% świadczenia emerytalnego po zmarłym. Wtedy mówimy o maksymalnym potrąceniu w wysokości 509,22 złotych. Pozostałą kwotę renty rodzinnej można natomiast wciąż pobierać.

Wiele zależy też od wysokości otrzymywanego wynagrodzenia w stosunku do wysokości średniej krajowej. Jeżeli świadczeniobiorca (osoba pobierająca rentę rodzinną po zmarłym) zarobi 130% średniego wynagrodzenia, ZUS może wstrzymać prawo do otrzymania renty rodzinnej.

Jak starać się o emeryturę po mężu?

Osoby, które spełniły kryteria do otrzymania emerytury po mężu muszą spełnić też pewne warunki formalne. Należy złożyć wniosek o rentę rodzinną po zmarłym do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do wniosku dołączam wymagane dokumenty. Nie ma terminu na złożenie takiego wniosku, jednak renta rodzinna będzie wypłacona dopiero od miesiąca złożenia wniosku do ZUS. Wniosek, który należy złożyć wypełniony na druku ERP-W.  Formularz ten dostaniemy w placówkach ZUS lub na stronie www Zakładu. 

Jakie dokumenty są dodatkowo wymagane? Chodzi o dokumenty potwierdzające fakt spełnienia kryteriów do otrzymania renty rodzinnej:

• poświadczenie daty urodzenia i stwierdzający datę zgonu osoby, po której chcemy otrzymać rentę rodzinną
• potwierdzenie daty urodzenia wnioskodawcy (osoby ubiegającej się o świadczenie)
• odpis skrócony aktu małżeństwa
• lekarskie zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka lub wdowy/wdowca – jeśli jest to podstawą niezdolności do pracy
• zaświadczenie o tym, że małoletni kontynuuje naukę (w przypadku dzieci i osób na utrzymaniu po 16 roku życia)
• stwierdzenie wspólnoty małżeńskiej ze zmarłym – w formie oświadczenia
  • w przypadku braku wspólnoty majątkowej: potwierdzenie zasądzonych alimentów od zmarłego
• oświadczenie o braku dochodów

Renta rodzinna – podsumowanie

Podsumowując, emerytura po mężu jest jednym z rodzajów świadczenia socjalnego, wypłaca ją ZUS. Jest też nazywana rentą rodzinną i przysługuje osobom, które ukończyły 50 lat lub są niezdolne do pracy. Także osoby opiekujące się dziećmi i innymi małoletnimi mogą skorzystać ze świadczenia – do ukończenia przez dziecko 16 roku życia (do 25 lat w przypadku dzieci uczących się). Konieczne jest pozostawanie do momentu śmierci we wspólnocie majątkowej lub zasądzone alimenty od zmarłego.W zależności od liczby osób pobierających świadczenie, jego wysokość wynosi 85-95% emerytury zmarłego. Suma ta ulega pomniejszeniu, jeśli beneficjent pobiera wynagrodzenie z tytułu pracy zarobkowej lub służby.