Podatek od pożyczki prywatnej – kto płaci i kiedy nie jest obowiązkowy?

Pożyczka od osoby prywatnej – co to jest?

Pożyczka od osoby prywatnej (inaczej nazywana pożyczką prywatną) to zapożyczenie zaciągnięte u osoby fizycznej. Naturalnym i oczywistym warunkiem współpracy jest fakt, że pożyczkodawca posiada wolne środki pieniężne i wyraża chęć na pożyczenie ich. Taka umowa i jej warunki ustalane są prywatnie pomiędzy pożyczkobiorcą i pożyczkodawcą, a następnie spisywane w formie umowy pożyczki. Co jednak istotne, nie ma obowiązku dochowania formy pisemnej umowy – można ją zawrzeć w formie ustnej. De facto, stwierdzenie „pożyczam Ci stówkę do poniedziałku” już samo w sobie jest przedstawieniem warunków umowy. Nie działają one jednak jak kredyty bankowe, przez co pożyczki prywatnej nie można utożsamić np. z kredytem gotówkowym czy samochodowym. Wymogiem do udzielenia takiej pożyczki określonym przez kodeks cywilny jest konieczność, by pożyczający był faktycznym właścicielem pieniędzy.

Kto i od kogo najczęściej pożycza?

Ze względu na swój indywidualny charakter na pożyczki prywatne najczęściej decydują się osoby, które zostały odrzucone przez banki i jednocześnie nie chcą współpracować z firmami pożyczkowymi. Zaleca się ostrożność przy pożyczaniu pieniędzy między nieznajomymi, natomiast takiej pożyczki bez problemu może udzielić ktoś z rodziny lub zaufany znajomy. Bardzo często takie umowy mogą być zawierane pod zastaw – np. samochodu, elektroniki, łatwo zbywalnego sprzętu hobbystycznego czy biżuterii. Jeśli chodzi o koszty – pożyczki mogą być oprocentowane lub całkowicie darmowe, w przeciwieństwie do kredytów, przy których zawsze poniesiemy opłaty. Z opcją darmowej pożyczki prywatnej najczęściej spotykamy się, gdy pożyczamy pieniądze od kogoś bliskiego. Można także trafić na osoby, które potrafią zrozumieć pilną potrzebę i nie będą naliczać opłat, o ile oddamy pieniądze w terminie.

Umowa pożyczki – co musisz o niej wiedzieć?

W przypadku sporządzenia i podpisania umowy o pożyczce prywatnej, szczególnie pomiędzy nieznajomymi, należy dokładnie przeczytać warunki umowy. Bardzo często pożyczkodawca może zawierać w kontrakcie niekorzystne dla nas warunki. Należy także pamiętać, żeby wszystko dokładnie sprecyzować i zawrzeć w dokumentach stosowne zapisy. Każde niedopowiedzenie będzie wpływało na naszą niekorzyść, a w przypadku pożyczek prywatnych nie jesteśmy objęci ochroną jak np. w bankach. Pożyczkobiorcy często nie chcą dochodzić roszczeń przed sądem z powodu rzekomej „błahostki” i wolą męczyć się z niekorzystnymi zapisami Koniecznym jest także upewnienie się, że jesteśmy w stanie spłacić należność w ustalonym terminie. Jeśli istnieje ryzyko, że takiej możliwości nie będzie, najlepiej od razu wynegocjować dłuższy termin niż narażać się na odsetki. Nigdy nie wystawiaj także weksla in blanco, który nie zawiera dokładnej definicji pieniężnej – to bardzo częste źródło manipulacji i szantażu. W przypadku, gdy decydujesz się na pożyczkę od osoby prywatnej pod zastaw upewnij się, że zastawiony przedmiot jest równy wartości pożyczki. Tymi sposobami unikniesz kłopotów, jeśli nie udałoby Ci się uregulować długu na czas.

Czym różni się pożyczka od osoby prywatnej od kredytu?

Główną różnicę pomiędzy pożyczką od osoby prywatnej a tradycyjnym kredytem zaciągniętym w banku jest umowa i jej warunki. W bankach pożyczki udzielane są na podstawie naszej zdolności kredytowej, historii zadłużenia oraz obecnego zatrudnienia. W umowie zawarte są wyraźnie obowiązki i wymogi każdej ze stron, a całość przeprowadzana jest pod ochroną KNF. Tym samym istnieją różne formalne, choć na pierwszy rzut oka niewidoczne zabezpieczenia, których celem jest ochrona Klienta i instytucji. Natomiast pożyczka prywatna cechuje się dużym indywidualizmem i zdecydowanie mniejszym stopniem sformalizowania oraz nadzoru. Warunki umowy ustalane są przez obie strony i nie muszą pokrywać się one z tymi w bankach. Ponadto osoba udzielająca pożyczki nie ma obowiązku sprawdzić zdolności kredytowej pożyczającego.

Wymogi formalne – co powinno znaleźć się w takiej umowie?

Warunku umowy prywatnej mogą się znacząco różnić między sobą ze względu na prawną swobodę kształtowania umów. Jednakże, aby taka pożyczka miała moc wiążącą, muszą być spełnione warunki wskazane przez Kodeks cywilny. Umowa musi określać:

• Strony umowy – konieczne jest precyzyjne wskazanie danych osobowych pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy, wliczając w to dane teleadresowe oraz dokument stwierdzający tożsamość strony;
• Datę i miejsce zawarcia umowy – jest to istotne z uwagi na ewentualny proces sądowy, dzięki czemu można zidentyfikować właściwy rejonowo sąd oraz wyliczyć należne odsetki ustawowe;
• Informacja o przekazaniu pieniędzy – termin i zasady zwrotu pożyczki oraz datę pobrania kwoty od pożyczkodawcy;
• Możliwość odstąpienia od umowy – jasno określone warunki kiedy i kto może odstąpić od umowy i jaki jest wówczas okres zwrotu pieniędzy;
• Kwota pożyczki – w umowie musi pojawić się rzeczywista kwota, którą decydujemy się pożyczyć;
• Konsekwencje związane z niewywiązaniem się z umowy – warunki, kary czy odsetki, które muszą zostać zrozumiale i szczegółowo spisane.

Kto i kiedy płaci podatek od pożyczki?

Pożyczka prywatna jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych – tak zwanym PCC. Konieczność zapłaty spoczywa na pożyczkobiorcy, który to jest zobowiązany do złożenia odpowiedniej deklaracji we właściwym rejonowo Urzędzie Skarbowym. Czas na wywiązanie się z tego obowiązku to maksymalnie 14 dni kalendarzowych od dnia zawarcia umowy. Moc wiążącą ma data na umowie – w przypadku, gdy podpisana zostanie z datą późniejszą lub wcześniejszą, to od niej należy liczyć wspomniane 14 dni. Opłatę uiszcza się od razu przy składaniu deklaracji na druku oznaczonej skrótem urzędowym PCC-3. Jeśli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości co do tego procesu, warto skorzystać się z właściwym rejonowo Urzędem Skarbowym. Pracownicy przekażą nam informację na ten temat zarówno podczas wizyty osobistej, jak i telefonicznie czy mailowo.

Podatek od pożyczki od osoby prywatnej – jaka jest stawka?

Wiele osób kojarzy dwuprocentową stawkę PCC i spodziewa się, że właśnie taką kwotę należy uregulować. Okazuje się jednak, że podatek od czynności cywilnoprawnych ma wiele zróżnicowanych stawek. Wspomniane 2% odnosi się do transakcji kupna i sprzedaży pojazdu – pożyczkobiorca zapłaci niższą stawkę, co zapewne ucieszy niejedną osobę. Podatek od czynności cywilnoprawnych PCC wynosi 0,5% wartości pożyczonej kwoty. Stawka ta jest niezmienna zarówno dla umów pod zastaw, tych zaciąganych na procent, jak i tych darmowych. We wszystkich przypadkach mamy niezmienny obowiązek spłacenia należności w Urzędzie Skarbowym. Podatek zawsze musi być wyliczony od kwoty widniejącej na umowie pożyczkowej. Między innymi ze względu na to i inne względy bezpieczeństwa suma w dokumentach zawsze powinna pokrywać się z rzeczywistością. Obowiązek zapłacenia PPC ciąży na nas także, gdy decydujemy się na podpisanie umowy na kwotę nieoznaczoną. Wówczas należy wpłacać odpowiednią kwotę każdorazowo, gdy otrzymamy kolejną kwotę pożyczki.

Jak obliczyć podatek od pożyczki od osoby prywatnej?

Dzięki jednolitej stawce dla każdej pożyczanej kwoty obliczanie należnej dla Urzędu Skarbowego sumy przebiega tak samo. Każdorazowo wystarczy pomnożyć pożyczoną ilość pieniędzy przez 0,5%. Można to także zrobić, mnożąc kwotę przez 0,005 – wynik mnożenia procentowego, jak i liczbowego będzie identyczny. Odpowiedni procent od najczęściej pożyczanych kwot wynosi odpowiednio:

• 500 zł – zwolnienie z opłat, o którym napiszemy dalej
• 1000 zł – opłata wynosi 5 złotych
• 2500 zł – opłata wynosi 12,50 złotych
• 5000 zł – opłata wynosi 25 złotych
• 10.000 zł – opłata wynosi 50 złotych

Warto także skorzystać z dostępnych w Internecie specjalnych kalkulatorów, które obliczą należytą kwotę od wskazanej przez nas wartości.

Kiedy nie trzeba płacić podatku od pożyczki?

Kolejna dobra wiadomość: nie zawsze będzie konieczne odprowadzenie podatku od czynności cywilnoprawnych. Z płacenia podatku PCC możemy być zwolnieni w szczególnych przypadkach:

• Jeśli umowa została zawarta pomiędzy najbliższymi członkami rodziny w ramach wyszczególnionej „grupy zerowej” w podatku (żona/mąż, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, rodzeństwo, macocha, ojczym, pasierb, pasierbica) – nielimitowana kwota zwolnienia podatkowego;
• Jeśli umowa została zawarta pomiędzy bliskimi członkami rodziny, którzy zaliczają się do pierwszej grupy podatkowej (osoby z grupy zerowej oraz pradziadkowie, prawnuki, teściowie, zięć, synowa, wychowankowie rodzin zastępczych oraz domów dziecka, osoby prowadzące rodzinę zastępczą oraz rodzinny dom dziecka) – jesteśmy zwolnieni do kwoty 9637 złotych;
• Jeśli pożyczona kwota nie przekracza 1000 złotych;
• Jeśli przedmiotem umowy są dobra lub pieniądze nieznajdujące się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej;
• Jeśli umowa nie została zawarta w Polsce;

Najlepiej jednak zawsze jest upewnić się, czy spełniamy wymagane kryteria, udając się do najbliższej instytucji z oryginałem umowy lub jej kopią. Należy też pamiętać, że zwolnienie podatkowe ważne jest dopiero w momencie dobrowolnego zadeklarowania umowy pożyczki, jej kwoty oraz wskazania przepisu zwalniającego z podatku.

Podatek od pożyczki a pieniądze od rodziny

Absurdem byłoby płacenie podatku w sytuacji, gdy pożyczyliśmy naszemu dziecku 1000 złotych na zakup pierwszego auta. Podobnie niedorzeczne byłoby każdorazowe ewidencjonowanie drobnych, które pożyczyliśmy bratu, siostrze, mamie, tacie czy innemu członkowi rodziny. Wobec powyższego, ustawodawca przewidział zwolnienia podatkowe, które podyktowane są naturalną potrzebą funkcjonowania. Pożycza prywatna od rodziny pod ściśle określonymi powyżej warunkami jest zwolniona z podatku PCC, o czym pisaliśmy powyżej. Mimo spełnienia kryteriów i zwolnienia z obowiązków podatkowych i tak należy udać się do odpowiedniego Urzędu Skarbowego. Nawet nieopodatkowane pożyczki istotnych kwot (istotne kwoty, czyli takie, które pozwalają na znaczne rozporządzenie majątkiem) wymagają zgłoszenia i odpowiedniego udokumentowania.

Co się stanie, jeśli nie zapłacę podatku od pożyczki?

W przypadku, gdy nie zdążymy lub zapomnimy odpowiednio zgłosić i udokumentować pobranej pożyczki od osoby prywatnej przewidziane są kary. Jest to tzw. sankcyjna stawka podatku, która wynosi aż 20% od kwoty wskazanej na umowie. Jeśli nie zgłosimy się do Urzędu Skarbowego w przeciągu 14 dni od posiadania umowy, zmuszeni będziemy uiścić zapłatę w wysokości 20%, a nie 0,5%. W takiej sytuacji pożyczka na 1000 zł przez karę będzie kosztować nas aż 200 złotych zamiast symbolicznego 5 złotych. Dlatego warto składać odpowiednie deklaracje zawczasu, nie czekając, aż zbliżymy się do ustawowej granicy 14 dni. Udając się od razu do Urzędu zyskamy pewność, że poprawnie określiliśmy obowiązujące nas warunki podatkowe. Mamy też gwarancję, że ewentualne nieprawidłowości naprawimy w terminie.