Zdolność kredytowa to pojęcie, które nieustannie przewija się w kontekście zaciągania kredytów lub pożyczek. Nic dziwnego – bez dostatecznej zdolności kredytowej nasz wniosek o dodatkowe środki zostanie rozpatrzony negatywnie. Warto więc dowiedzieć się, jaka jest nasza zdolność kredytowa i jakie kryteria brane są pod uwagę. Dzięki temu będziemy wiedzieć, o jaką kwotę danego kredytu możemy ubiegać się w banku
Aby dowiedzieć się, czym jest zdolność kredytowa, należy zasięgnąć do ustawy Prawo bankowe. Artykuł 70 precyzyjnie definiuje to pojęcie, stwierdzając co następuje:
Art. 70, pkt 1, Pr. Bankowe
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.
Definicja ta tak naprawdę wyczerpuje istotę pojęcia zdolności kredytowej, która składa się z trzech członów:
Niespełnienie chociażby jednej z powyższych przesłanek sprawia, że nie możemy mówić o posiadaniu wymaganej zdolności kredytowej.
Potocznie zwykło się mawiać, że ktoś „ma zdolność kredytową” lub ktoś „nie ma zdolności kredytowej”. Nie jest to precyzyjne określenie – każda osoba ma zdolność kredytową do momentu ubezwłasnowolnienia. Wynika to ze zdolności do czynności prawnych, którą nabywamy wraz z 18. rokiem życia. Każda osoba z pełnią zdolności do czynności prawnych ma zdolność kredytową, która kształtuje się na podstawie pewnych kryteriów. Nie może być ona wartością mniejszą od zera, co oznacza, że de facto każdy z nas posiada mniejszą lub większą zdolność kredytową. Jeśli mamy zdolność kredytową na poziomie – przypuśćmy – 10.000 złotych, a zawnioskujemy o kwotę 25.000 złotych, spotkamy się z odmową. Nie oznacza to jednak, że nie posiadamy zdolności kredytowej – technicznie rzecz ujmując, posiadamy niewystarczającą zdolność kredytową. Ta różnica jest o tyle ważna, że wciąż możemy ubiegać się o kredyt gotówkowy, jednak o niższą kwotę niż pierwotna.
Zdolność kredytowa determinuje maksymalną dostępną kwotę, którą bank może nam zaproponować. Jej wysokość z reguły jest niepodważalna – można to zrobić, przedkładając wiarygodne źródło zarobkowe, które jest oczywiście w pełni legalne. Jeśli zależy nam na konkretnej kwocie zobowiązania, a bank nie będzie chciał podwyższyć zdolności kredytowej, będziemy musieli rozważyć niższy kredyt. Oznacza to, że nasz budżet na zakup nieruchomości, samochodu czy sfinansowanie innego przedsięwzięcia znacznie się skurczy. To z kolei sprawi, że nasze upatrzone mieszkanie lub pojazd nie będzie możliwy do kupienia. Staniemy zatem przed dylematem: brać taki kredyt, jaki bank oferuje, czy decydować się na podniesienie zdolności kredytowej? Pierwsza z opcji nie daje zbyt komfortowego pola manewru, ale przynajmniej częściowo zrealizujemy cel. Druga z opcji zasługuje na swój oddzielny akapit – sposoby na podniesienie zdolności kredytowej omówimy w dalszej części tekstu.
Aby w szybki sposób sprawdzić swoją zdolność kredytową, potrzebny będzie specjalny kalkulator zdolności kredytowej. Na szczęście, zdolność kredytową można sprawdzić za darmo, bez rejestrowania się ani bez opłat na większości portali branżowych. Nie trzeba się nigdzie logować ani wykupywać pakietów abonamentowych – wystarczy podać kilka parametrów.
Wiele osób utożsamia pojęcie zdolności kredytowej ze scoringiem bankowym, sądząc, że to jedno i to samo. Teoretycznie jeden i drugi wskaźnik „podpowiada” analitykowi, czy wnioskodawcę stać na zaciągnięcie danego zobowiązania. W praktyce jednak zdolność kredytowa znacznie się różni od scoringu bankowego. Przede wszystkim zdolność kredytowa bierze pod uwagę znacznie mniej wytycznych i zmiennych niż scoring. Przy zdolności wystarczy wysokość wpływów, wysokość wydatków, rodzaj zatrudnienia i liczba osób na utrzymaniu. Scoring bankowy znacznie bardziej szczegółowo analizuje nasze czynniki behawioralne, takie jak chociażby status mieszkaniowy, wykonywany zawód czy historia zadłużenia. Ponadto scoring bankowy działa na zasadzie „tak/nie”, czyli „tak, stać Cię na wnioskowany kredyt” lub „nie, nie otrzymasz kredytu”. Zdolność kredytowa odpowiada dość precyzyjnie, do jakiej kwoty możemy się zadłużyć w określonym przypadku. No i na koniec pozostaje kwestia precyzji – o ile zdolność kredytowa jest stosunkowo precyzyjna, o tyle scoring bankowy jest niepodważalny.
Załóżmy, że chcesz zaciągnąć zobowiązanie – kredyt gotówkowy online w wysokości 40.000 złotych. Wyliczyłeś za pomocą internetowego kalkulatora kredytowego, że Twoja zdolność pozwala Ci na zobowiązanie w wysokości 47.200 złotych. Postanawiasz złożyć wnioski do trzech różnych banków i w jednym otrzymujesz odmowę, w drugim wniosek wymaga dodatkowych dokumentów, a w trzecim otrzymujesz propozycję kredytu nawet do 45.000 złotych. Czy w systemie zaszedł błąd? Nie – to po prostu indywidualne kryteria kredytowe, którymi kierują się banki. Jedne instytucje będą premiować osoby bez zadłużenia, inne z umową o pracę, a jeszcze inne singli. Te wewnętrzne wytyczne nierzadko decydują o tym, że w jednym banku otrzymasz odpowiedź negatywną, a w innym pozytywną. Jaki z tego morał? Jeżeli faktycznie jesteś zdecydowany na zobowiązanie kredytowe, złóż wniosek kredytowy do kilku różnych placówek. Może się okazać, że w trzech pierwszych otrzymasz odmowę, ale już w czwartym banku chętnie udzielą Ci pożyczki.
Definicja zdolności kredytowej przedstawiona przez ustawę Prawo bankowe odnosi się jedynie do kredytów. Oznacza to, że produkty takie jak chwilówki online czy pożyczki na raty nie są klasyfikowane do tej kategorii produktów. Jednak każda firma pożyczkowa chce mieć jakiekolwiek zapewnienie, że pożyczkobiorca ma możliwości, by spłacić zaciągnięte zobowiązanie. W przypadku standardowych pożyczek, pożyczkodawca będzie wymagać jakiegokolwiek potwierdzenia, że na naszym koncie są wpływy. Najczęściej jest to weryfikacja rachunku bankowego przy pomocy specjalnego programu, np. Kontomatik czy Instator. Firmy pożyczkowe będą także honorować wszelkie zaświadczenia finansowe w postaci dokumentów stwierdzających regularne uznania rachunku. Do takich dokumentów zaliczymy przede wszystkim umowę o pracę, umowę cywilnoprawną, odcinek rentowy lub emerytalny czy potwierdzenie przyznania świadczenia socjalnego. Przy pożyczkach bez weryfikacji pożyczkodawca dobrowolnie oświadcza, że jest w stanie spłacić zobowiązanie w umówionym terminie.
Na koniec artykułu zostawiamy bonus – garść informacji o tym, jak możesz zwiększyć swoją zdolność kredytową. Nie musisz się martwić tym, że otrzymałeś odmowę kredytowania – poczekaj i spróbuj ponownie. Spożytkuj jednak ten czas i podnieś swoją zdolność kredytową, wykorzystując jedną z poniższych metod:
Poproś o podwyżkę w pracy – najczęściej najprostsze rozwiązania są tymi najlepszymi. W tym wypadku pomocna może się okazać rozmowa z przełożonym, tym bardziej, jeśli masz już długi staż pracy.