Cesja wierzytelności – czym jest i jak działa?

Część pojęć z dziedziny bankowości i finansów jest większości Polaków dobrze znana. Wszyscy dobrze wiemy, czym jest rachunek bankowy, lokata, karta kredytowa czy pożyczka. Są jednak takie produkty i pojęcia, których wiele osób mogło nigdy w życiu nie słyszeć. Do takich zaliczyć można między innymi cesję, a wraz z nią hasło „cesja wierzytelności”. Dziś wyjaśniamy, czym jest cesja wierzytelności, jak ona działa oraz kiedy jest legalna, a kiedy przysporzy konsekwencji prawnych.

Cesja wierzytelności – co to jest?

Pojęcie „cesja wierzytelności” składa się tak naprawdę z dwóch elementów – działania, czyli cesji oraz przedmiotu owego działania, czyli wierzytelności. Czym jest wierzytelność – wyjaśnialiśmy przy okazji innych artykułów, na przykład w tekście o eksmisji z mieszkania własnościowego. W skrócie: „wierzytelność” to wszelkie forma zobowiązania pieniężnego bądź niepieniężnego, które dłużnik winien jest spełnić swojemu wierzycielowi. „Cesja” z kolei jest pojęciem prawnym, które oznacza przeniesienie prawa bądź wierzytelności z majątku wierzyciela na majątek podmiotu trzeciego. Cesja wierzytelności oznaczać więc będzie – mówiąc w uproszczeniu – działaniem, gdzie wierzyciel przekazuje wierzytelność innej osobie lub firmie. Najczęściej pierwotny wierzyciel inkasuje za to wynagrodzenie w formie części kwoty zobowiązania, a resztę odzyskuje już na własny rachunek nowy wierzyciel.

Co może podlegać cesji wierzytelności?

Sama nazwa „cesja wierzytelności” wskazuje, że egzekucji będą podlegać wszelkiego rodzaju długi. Niezależnie od tego, czy jest to niespłacony kredyt gotówkowy, opóźnienie z zapłatą czynszu czy abonamentu, mówimy wówczas o cesji wierzytelności. Najczęściej scedowanymi wierzytelnościami są należności związane z poniższymi sektorami:

• Pożyczki i chwilówki oferowane przez sektor pozabankowy;
• Kredyty i produkty dłużne oferowane przez banki;
• Usługi telekomunikacyjne dostarczane przez operatorów telefonii komórkowej oraz sieci Internet;
• Usługi telewizyjne dostarczane przez prywatnych nadawców telewizyjnych;
• Zakupy ratalne dokonywane w elektromarketach, sklepach meblarskich, itp.;
• Opłaty za prąd lub gaz dostarczany przez podmioty sektora energetycznego;
• Należność za czynsz, fundusz remontowy lub inne opłaty odprowadzane do spółdzielni mieszkaniowej;

Zakres długów objętych możliwością scedowania jest naprawdę duży i nawet zwykła pożyczka prywatna może podlegać cesji. Przyjmuje się bowiem zasadę, że jeśli strony nie ustaliły inaczej, to każda umowa może zostać scedowana.

Jak skonstruować umowę cesji wierzytelności?

Umowa cesji ­– ze względu na swój charakter – musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Nie ma jednak jednolitego wzoru ustanowionego prawnie, którego należy przestrzegać. Oczywiście, są elementy stałe, charakterystyczne dla każdej umowy, bez której niemożliwe będzie ustalenie stron umowy. Podstawowe informacje, które powinna zawierać umowa cesji wierzytelności, to:

• Datę i miejsce sporządzenia umowy (niektóre podmioty wpisują również czas zawarcia umowy w zaokrągleniu do połówek godzin);
• Dane cedenta oraz cesjonariusza: imiona i nazwiska / nazwy firm, numery PESEL / numer NIP, adres zamieszkania / adres siedziby firmy;
• Oświadczenie cedenta, w którym stwierdza on, że przysługuje mu konkretna wierzytelność;
• Wskazanie dokumentu, tytułu lub innego dowodu potwierdzającego istnienie wierzytelności;
• Poinformowanie o przeniesieniu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza oraz wskazanie daty, w której do tego dochodzi;
• Jeśli cesja wierzytelności jest odpłatna, należy wskazać jej cenę oraz sposób uregulowania należności;
• Klauzula informacyjna, zgodnie z którą jedna ze stron zobowiązuje się poinformować dłużnika o scedowaniu należności;
• Podpisy cedenta i cesjonariusza.

Nieodzownym załącznikiem dającym podstawę istnienia takiej umowy jest dokument, z którego wynika wymagalność wierzytelności. Może to być faktura wystawiona na konkretny towar lub usługę, umowa opatrzona nakazem sądowym czy chociażby postanowienie sądu. Samą umowę możesz spisać własnoręcznie lub przy pomocy notariusza, radcy prawnego czy innego przedstawiciela palestry. Możesz także skorzystać z bezpłatnego wzoru umowy cesji wierzytelności, który znajdziesz i pobierzesz na naszej stronie internetowej.

Cedent i cesjonariusz, czyli kto jest stroną cesji?

Omawiając wzór umowy cesji wierzytelności, wprowadziliśmy dwa tajemniczo brzmiące pojęcia – cedent i cesjonariusz. Są to formalne nazwy stron umowy cesji, w której pierwotny wierzyciel jest cedentem (dokonuje cesji). „Nowy” wierzyciel, czyli nabywca długu jest cesjonariuszem (otrzymuje cesję) i to on od tego momentu ściga dłużnika. Obrazując to na przykładzie: Pan Andrzej pożycza od pani Zofii 1000 złotych w formie pożyczki społecznościowej, na którą spisują umowę. Mija termin spłaty, a pani Zofia nie otrzymuje umówionych pieniędzy od pana Andrzeja. Kobieta po bezskutecznych działaniach polubownych kieruje sprawę do sądu, który wydaje nakaz zapłaty. Nie ma ona jednak ochoty na kolejne przepychanki z panem Andrzejem, więc wystawia jej dług na sprzedaż. Firma windykacyjna WINDIKUS zgłasza się z propozycją cesji wierzytelności, za którą zapłaci jej 690 złotych. Zawierają więc umowę, w której pani Zofia jest cedentem, a WINDIKUS – cesjonariuszem.

A co z dłużnikiem, który jest stroną wierzytelności?

Czytając powyższy przykład, część osób może się zastanawiać, co na to wszystko pan Andrzej? Dlaczego nie sprzeciwił się decyzji pani Zofii ani nie zaskarżył firmy WINDIKUS, podając ich za podmiot wyłudzający należność? Mówiąc kolokwialnie, pan Andrzej nie ma nic do gadania, jeśli w umowie nie zawarto postanowienia o zakazie scedowania należności. Zgodnie z wykładnią prawa, każdą umowę można scedować – niezależnie, czy jest to leasing, wierzytelność czy jakakolwiek inna wartość. Dłużnik co prawda może zaskarżyć umowę cesji, jednak musi mieć ku temu konkretne, znaczące i udokumentowane przesłanki. Podstawowym i najczęstszym argumentem przemawiającym za takim działaniem jest brak powiadomienia dłużnika o zmianie wierzyciela. Wówczas dłużnik może spłacić należność pierwotnemu wierzycielowi, czyli cedentowi, który to z kolei ma obowiązek przekazać całą kwotę cesjonariuszowi.

Co jeszcze warto wiedzieć o cesji wierzytelności?

Niezawiadomienie dłużnika nie stanowi o bezwzględnej nieważności umowy cesji – jest jedynie podstawą, by dłużnik zwrócił pieniądze cedentowi zamiast cesjonariuszowi. Jest jednak sytuacja, w której umowa cesji wierzytelności jest nielegalna i bezwzględnie nieważna. Takim zdarzeniem jest zawarcie cesji w sytuacji, gdy z dłużnikiem łączy nas umowa z klauzulą wyłączającą możliwość scedowania długu. Jest to nieodwołalny zakaz przenoszenia wierzytelności na inne podmioty, nawet jeżeli wierzyciel otrzyma propozycję współpracy od podmiotu skupującego długi. Zawarcie umowy cesji w takiej sytuacji jest bezprawne, a działania tak cesjonariusza, jak i cedenta mogą być zaskarżone do sądu. Należy jednak pamiętać, że klauzula wyłączająca możliwość scedowania umowy nie uchroni dłużnika przed wizytą komornika.

Co zrobić, gdy dokonano cesji wierzytelności z komornikiem?

Na koniec należy jeszcze rozważyć sytuację, w której obsługą wierzytelności zajmuje się już komornik. Czy jego działania w jakikolwiek sposób wyłączają możliwość zawarcia umowy cesji leasingu? Absolutnie nie – komornik nie jest stroną w sprawie, a jedynie „wykonawcą” woli wierzyciela, który przecież chce odzyskać swoją należność. Jeśli wierzyciel stwierdzi, że komornik działa zbyt opieszale, równolegle do działań komorniczych możliwe jest poszukanie cesjonariusza. Zawarcie umowy cesji leasing sprawi jednak, że komornik automatycznie zakończy swoje działania. Nowy wierzyciel, czyli cesjonariusz, będzie musiał złożyć odpowiedni wniosek do komornika celem kontynuowania działań windykacyjnych. Jeśli jesteś zainteresowany kupnem długu, zastanów się dwa razy – czy faktycznie cesja wierzytelności jest taka atrakcyjna, skoro działania komornicze nie przyniosły rezultatu?