Cesja – co to jest i jak to działa? Jakie wierzytelności można scedować?

0

Cesja to pojęcie z zakresu finansów i prawa, z którym „przeciętny Kowalski” nie spotka się zbyt często. Dotyczy ona najczęściej osób poważnie zadłużonych, których wierzytelności są trudno ściągalne i dotychczasowy wierzyciel nie chce długoterminowo dochodzić roszczeń. Zupełnie inną formą cesji jest umowa zawierana pomiędzy jednym przedsiębiorcą a drugim, którzy przekazują sobie prawo do użytkowania środka trwałego. Czym tak właściwie jest cesja? Co można scedować? Na te i inne pytania odpowiemy w tym artykule.

Cesja – co to jest?

Zaglądając do literatury prawno-ekonomicznej, możemy natrafić na pojęcie cesji, która jest czynnością charakterystyczną dla działań cywilistycznych. Oznacza ona przelew (czyli przeniesienie) wierzytelności z majątku pierwotnego wierzyciela do majątku osoby trzeciej. Całość dokonuje się oczywiście na podstawie stosownej umowy, którą można zawrzeć ustnie lub pisemnie. Zaleca się jednak dochowanie pisemnej formy, by móc się na nią powołać przed dłużnikiem (w przypadku cesji wierzytelności) lub właścicielem (przy cesji leasingu). Powiadomienie dłużnika nie jest konieczne do zachowania poprawności umowy, jednak należy to zrobić, aby spłata długu nastąpiła do właściwego podmiotu. Zapisy regulujące funkcjonowanie cesji znajdują się w Kodeksie cywilnym, w artykułach od 509 do 517. Co istotne, cesja nie wprowadza jakichkolwiek zmian w brzmieniu pierwotnej umowy. Samo scedowanie wierzytelności nie może doprowadzić do znacznego pogorszenia sytuacji majątkowej dłużnika.

Cedent i cesjonariusz, czyli strony umowy

Umowa cesji zawierana jest pomiędzy dwiema stronami – cedentem i cesjonariuszem. Cedent to podmiot lub osoba, która jest pierwotnym wierzycielem, a więc także stroną związaną umową z dłużnikiem. Oznacza to, że cedent jest tą stroną, która decyduje się zbyć wierzytelność na rzecz cesjonariusza. Cesjonariusz z kolei to podmiot lub osoba, która nie pojawiła się w pierwotnej umowie. Jest to zatem strona, która zainteresowała się przejęciem wierzytelności od cedenta. Przy cesji wierzytelności najczęściej to cesjonariusz proponuje odkupienie prawa do należności od cedenta. Cesja leasingu z kolei wygląda odwrotnie: to cedent ogłasza możliwość scedowania prawa do środka trwałego. Jak słusznie można zauważyć, w obu przypadkach pominęliśmy osobę dłużnika (przy wierzytelności) oraz właściciela (przy leasingu). Są to de facto podmioty niebędące stronami cesji, które – mimo wszystko – odczują skutki przelewu praw pomiędzy cedentem a cesjonariuszem. Temu zagadnieniu warto poświęcić osobny akapit, by rozwiać wszelkie wątpliwości i odpowiedzieć na najczęstsze pytania.

Trzecia strona „nieobecna” w cesji

Poza cedentem i cesjonariuszem jest jeszcze strona, której pierwotna umowa dotyczyła w sposób bezpośredni. Mowa tu o dłużniku (przy umowie kredytu bądź pożyczki) lub o właścicielu, którzy przecież są stronami pierwotnej umowy. Przy scedowaniu umowy jednak nie są uznawani za stronę, o ile nie zastrzegli swoich praw właśnie w pierwotnej umowie. Na ten temat powiemy więcej w dalszej części tekstu, natomiast teraz warto się zastanowić nad przyczynami „nieobecności” w cesji. Cała kwestia polega na fakcie przekazania wyłącznie praw i obowiązków jednej ze stron pierwotnej umowy. Jeśli więc dochodzi do cesji wierzytelności, przekazywane są prawa wyłącznie wierzyciela. Cesjonariusz, czyli osoba, której przysługuje zwrot pożyczonej kwoty, przekazuje cedentowi prawo do dochodzenia roszczenia. Równolegle, w parze z prawami idą obowiązki, na przykład konieczność zawiadomienia dłużnika o zmianie wierzyciela. Analogicznie sytuacja wygląda przy cesji leasingu, gdzie cesjonariusz przejmuje prawo do użytkowania środka trwałego od cedenta.

Co może zostać scedowane?

Zgłębiając przepisy Kodeksu cywilnego, można w jasny sposób określić katalog praw możliwych do scedowania. Przedmiotem cesji mogą być wszelkie wierzytelności i prawa, za wyjątkiem tych, które są zabronione przez przepisy prawa. Możemy zatem scedować wierzytelność za nieuregulowany rachunek klienta na strzelnicy. Nie możemy jednak scedować pozwolenia na broń, które wydawane jest przecież imiennie, na ściśle określonych zasadach. Ważne jest, że przedmiotem cesji może być zarówno całość wierzytelności, jak również jej część – o ile oczywiście pozwala na to natura zobowiązania. Można zatem przekazać prawo do odzyskiwania 40.000 złotych z długu wynoszącego łącznie 50.000 zł. Niemożliwe jednak będzie przekazanie prawa do użytkowania opon w samochodzie, który jako środek trwały jest przedmiotem leasingu. Możliwe jest także scedowanie należności przyszłych, które jeszcze nie istnieją, ale można przypuszczać, że zaistnieją. Dotyczy to umowy pożyczki lub kredytu, gdzie pożyczkodawca lub kredytodawca tworzy „zabezpieczenie” swoich interesów.

Kiedy cesja może zostać zablokowana?

Wydawać by się mogło, że cywilistyczna swoboda zawierania umów zezwala na dowolne rozporządzanie przysługującymi prawami. Co za tym idzie – można sądzić, że użytkownik przedmiotu lub wierzyciel może swobodnie przekazać swoje prawo osobom trzecim. Nie zawsze będzie to możliwe – cesję można zablokować i to niekoniecznie będąc stroną umowy. Aby było to możliwe, konieczne jest ustanowienie zapisu w umowie, wedle którego prawa nie mogą zostać scedowane. W przypadku długu oznacza to, że wierzyciel nie może „odsprzedać” zobowiązania kancelarii windykacyjnej czy podmiotom skupującym zadłużenia. Jeśli zaś chodzi o cesję leasingu, oznacza to sytuację, w której właściciel środka trwałego nie wyraża zgody na scedowanie umowy. Jeżeli w umowie leasingu czy pożyczki nie będzie zapisu wykluczającego cesję, przyjmuje się, że możliwe jest scedowanie posiadanych praw. W praktyce umowa jest tak skonstruowana, że przy cesji leasingu właściciel zastrzega sobie prawo do weryfikacji cesjonariusza. Przy umowach pożyczkowych i kredytowych nie stosuje się zapisu o zakazie cesji.

Cesja leasingu – studium przypadku

Cesja leasingu to zjawisko, które jest niejako zarezerwowane dla transakcji B2B, a więc pomiędzy przedsiębiorstwami. Jest to spowodowane faktem, że leasing jako narzędzie finansowania inwestycji oferowane jest podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą. Załóżmy, że przedsiębiorstwo ABC decyduje się na leasing samochodu dostawczego marki Renault. Właścicielem pojazdu będzie fundusz leasingowy RCI Leasing, ściśle współpracujący z wspomnianym producentem aut. Po pewnym czasie ABC dokonuje przebranżowienia i chce się pozbyć niepotrzebnego już pojazdu dostawczego. Przedstawiciel firmy ABC umieszcza ogłoszenie o możliwości przejęcia leasingu, jednocześnie firma występuje o zgodę na cesję do RCI Leasing. Po znalezieniu zainteresowanego podmiotu – spółki XYZ – następuje weryfikacja zdolności leasingowej przez właściciela. Jeżeli kondycja finansowa XYZ będzie prawidłowa, dochodzi do spisania umowy cesji i wydania pojazdu cesjonariuszowi. 

Cesja wierzytelności – studium przypadku

Zupełnie inaczej niż cesja leasingu wygląda proces scedowania wierzytelności, któremu nierzadko towarzyszą silne emocje, stres i nerwy. Załóżmy, że Mateusz Przykładowski decyduje się skorzystać z pożyczki pozabankowej w GotówkaFinanse. Utrata pracy sprawia, że Mateusz nie ma możliwości spłaty pożyczki, co wywołuje reakcję pożyczkodawcy. Polubowne komunikaty i wezwania przedsądowe nie osiągają zamierzonej reakcji, wobec czego GotówkaFinanse kieruje sprawę do sądu. Twarde i bezsprzeczne dowody na istnienie zobowiązania sprawiają, że sąd wydaje nakaz zapłaty i klauzulę wykonalności. GotówkaFinanse jednak nie chce zajmować się windykacją oraz kierowaniem sprawy do komornika – decydują się na „sprzedaż” długu. Zainteresowana kancelaria Windiktus wyraża chęć przejęcia zobowiązania, toteż podpisana zostaje umowa cesji wierzytelności. Mateusz Przykładowski nie może uchylić się od zwrotu pożyczki, bowiem Windiktus posiada pełnoprawny tytuł do uzyskania należności.

Zostaw ocenę!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *